english

ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΟΥ

Στην πρώτη ατομική μου έκθεση, το 1970 [video EOA], είχα γράψει: «Είναι δύσκολο για ένα γλύπτη να μιλά για το έργο του, γιατί κιν­δυνεύει να κάνει περιττή φιλολογία». Αν το έργο δεν μπορεί να μιλήσει μόνο του, τα λόγια περιττεύουν. Εν τούτοις, θα προ­σπαθήσω να πω δυο λόγια για την εξελι­κτική πορεία των μορφών που χρησιμο­ποίησα στη γλυπτική μου. Δεν θα πρέπει να παραλείψω πως το ξεκίνημα οφείλεται στο Δάσκαλο του Δη­μοτικού σχολείου Πάνο Βαλσαμάκη, ο ο­ποίος, έχοντας προχωρημένες ιδέες και ευαισθησίες, προέτρεπε τα δωδεκάχρο­να παιδιά που είμαστε τότε, να εκφράζον­ται με όποιον εικαστικό τρόπο προτι­μούσαν. Εγώ ήμουν από εκείνα που διά­λεξαν τον πηλό. Από τότε μου έμεινε το «μικρόβιο» και, μόνος μου πια, τα επόμενα χρόνια, συνέχισα να δουλεύω πλάθοντας. Το 1956, ενώ ακόμα δεν είχα τελειώσει τις γυμνασιακές μου σπουδές, μπήκα στη Σχολή των Καλών Τεχνών Αθηνών στο εργαστήριο του Μιχάλη Τόμπρου, ενώ το βράδυ πήγαινα στο νυκτερινό Γυμνάσιο. Όταν το 1960 τελείωσα τη Σχολή Καλών Τεχνών, βρέθηκα υπότροφος στο Παρί­σι όπου και σπούδασα στην Ecole des Beaux - Arts. Παράλληλα μελετούσα στα μουσεία την τέχνη των παλαιοτέρων επο­χών και έβλεπα τη σύγχρονη τέχνη στις γκαλερί.
Η γλυπτική που άρχισα να κάνω στο Παρίσι την εποχή εκείνη, έχει ως αφετη­ρία αρχέτυπες μνήμες και μύθους, που εί­χαν απήχηση μέσα μου. Την πρώτη σειρά των μονομορφικών γλυπτών Τειρεσίας Ι και Πασιφάη, την διαδέχονται οι περισσότερο αφηρημένες διμορφικές συνθέσεις των Ερωτικών και των Παλμών. Γι' αυτές τις διμορφικές συνθέσεις, ο Νίκος Ζίας έγραψε : «Στο ί­διο κομμάτι ξύλο, στην ίδια ρίζα θάλεγε κανείς, πλέκονται σ' ένα σφιχτό ερωτι­κό αγκάλιασμα δυο πλαστικές φόρμες. Το περιγραφικό στοιχείο έχει σχεδόν χα­θεί. Μένει μόνο η γενικότατη ιδέα της ε­ρωτικής περίπτυξης, μεταφρασμένη σε έρωτα όγκων.
Οι κατακτημένες απ' τα πριν φόρμες επιβιώνουν, αλλά εδώ κυ­ριαρχεί οριστικά η γλυπτική αξία με την αντίστιξη των όγκων και την σχεδόν δια­λεκτική κίνηση τους, που σε αναγκάζει να γυροφέρεις το έργο, να κινηθείς μαζί τους». Το 1963 γύρισα στην Ελλάδα και πή­γα στρατιώτης. Η μόνη αναλαμπή στη διάρκεια της θητείας μου ήταν οι αγιο­γραφίες στο ναό του Αγίου Γεωργίου στο Α' Σώμα Στρατού Κοζάνης, που τώρα δεν υπάρχουν πλέον, γιατί κάποιος στρα­τιωτικός παπάς αργότερα, στα χρόνια της δικτατορίας, τις κατέστρεψε.
Η δεκαετία του ΄60 τελειώνει με φόρμες βίαιες και ραδινές συγχρόνως : το μονομορφικά. Κύριο χαρακτηριστικό τους η κατακόρυφη δομή, όπου μια σειρά από σύμβολα, χτισμένα το ένα πάνω από τ' άλλο - τοτεμικά θάλεγε κανείς - καταλή­γουν σ' ένα μπούστο για να μας θυμίσουν μια Σίβυλλα, μια Πασιφάη, έναν Ορφέα. Με απασχόλησαν πολύ δυο πράγμα­τα:
η ματιέρα (τελείωμα της επιφάνειας) που ήθελα να έχει ποικιλία υφής, και η ισορροπία των όγκων στη σύνθεση τους. Υλικά που δούλεψα τότε είναι ο πη­λός, ο γύψος, το ξύλο, το αλουμίνιο, το μπετόν και το σίδερο. Δεν πρέπει να παραλείψω ότι την ε­ποχή εκείνη (τέλος της δεκαετίας του '60 και αρχές της δεκαετίας του '70), συνερ­γάστηκα πολύ με φίλους αρχιτέκτονες. Οι αρχιτέκτονες κτίζουν για τους ανθρώ­πους, και πιστεύω πως η τέχνη έχει θέση παντού όπου υπάρχει ανθρώπινη παρου­σία. Είχα την τύχη να συνεργαστώ με αξιόλογους και ταλαντούχους αρχιτέκτο­νες και να φτιάξω ανάγλυφα σε μπετόν, τοίχους ολόκληρους μεγάλων επιφανειών (από 20 έως 160 τετραγωνικά μέτρα), σε ξενοδοχεία, σε κινηματογράφους, σε κα­τοικίες, σε τράπεζες, κτήρια γραφείων και νοσοκομεία. Επεξεργαζόμουν τον ξυλότυπο (καλούπι) απ' ευθείας, και καθώς το μπετόν έπεφτε για την κατασκευή του κτηρίου, αυτομάτως γινόταν και ο τοίχος ένα ανάγλυφο. Η δεκαετία του '70 είναι η εξέλιξη της προηγούμενης και χαρακτηρίζεται από τα θέματα του ήλιου και της σελή­νης σε διάφορες συνθέσεις. Δανειζόμενος πάντα από τις προη­γούμενες φόρμες, αλλά πλουτίζοντας πε­ρισσότερο τη ματιέρα μου με καινούργια στοιχεία, ανάπτυξα τα ανθρώπινα μέλη (φόρμες τρυφερές) σαν μνήμες από σπα­σμένα αγάλματα, και τα πλαισίωσα με σχήματα βίαια και αιχμηρά. Είναι η σύνθεση των αντιθέσεων, που δημιουργεί την εξέλιξη. Είναι το μαλακό δίπλα στο σκληρό, το φως δίπλα στο σκοτάδι, το αρσενικό με το θηλυκό. Έ­νας διάχυτος ερωτισμός εκπέμπεται από τη δουλειά αυτής της περιόδου. Παράλ­ληλα, η ισορροπία των όγκων της προη­γούμενης δουλειάς εξελίσσεται και αυτή. Η όλη σύνθεση πολλές φορές στηρίζεται σε βάση σφαιρική, έτσι που να δημιουρ­γεί την εντύπωση «ασταθούς ισορρο­πίας». Υλικά της περιόδου αυτής είναι το μπετόν, ο ορείχαλκος και οι πολυεστερικές ρητίνες. Τέλος, η δεκαετία του '80 θάλεγα πως με οδήγησε σε πιο συγκεκριμένες α­κόμη μορφές. Διατηρώντας τις προηγούμενες κα­τακτήσεις, αφέθηκα ηδονικά να παρα­συρθώ εκεί που με οδηγούσαν. Προσπάθησα να είμαι σαφής, να χαί­ρομαι γι' αυτό που κάνω. Και κάθε φορά ήταν μια καινούργια έκπληξη, σαν εκεί­να τα πρώτα παρθένα όνειρά μας. Εδώ το ανθρώπινο σώμα κυριαρχεί, μόνο που δίνει την εντύπωση ότι δεσμεύεται από την ύλη που πλάστηκε. Πρόθεση μου ήταν τα έργα μου να ο­δηγούν τη φαντασία σε ποιητικές εξάρ­σεις, γι' αυτό έπλασα τους ανθρώπινους κορμούς με παραστατική ακρίβεια καν σαφήνεια, αλλά παράλληλα τους πλαι­σίωσα, ή τους κάλυψα, με το μυστήριο : σχήματα ελεύθερα, αδιευκρίνιστα, με κύ­βους, βράχους, πανιά και ποιητικά ορά­ματα. Δηλαδή μια ηθελημένη τελειότης στα τρυφερά μέλη, αφήνει δίπλα της, η­θελημένα, το ανεκπλήρωτο. Για τα έργα αυτής της περιόδου ο ζωγράφος Τ. Παρλαβάντζας μίλησε για «ποιητικό ρεαλι­σμό». Η παρεμβολή υφασμάτων στις συν­θέσεις αναδεικνύει το γυμνό κορμί, ενώ τα άμορφα ακατέργαστα τμήματα αιφνι­διάζουν. Δίπλα στην άσπρη φωτισμένη ε­πιφάνεια υπάρχει και η μαύρη, η σκιερή, και η γκρίζα, η ετερόφωτη. Και αυτό το παιχνίδι συνεχίζεται κάθε φορά που η πη­γή φωτός αλλάζει ή που ο θεατής μετα­κινείται. Ενδιαφέρθηκα πολύ για τον εσωτε­ρικό ρυθμό που εκπέμπει την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα του έργου. Επεδίωξα αυτά που ηθελημένα λεί­πουν από το έργο, να συμπληρώνονται από το θεατή και το φιλότεχνο ανάλογα με την ευαισθησία του. Είναι ένας τρόπος να συνομιλήσουμε. Υλικά που χρησιμοποίησα ήταν το μέταλλο (ορείχαλκος), το μάρμαρο και οι πολυεστερικές ρητίνες. Τις πολυεστερικές ρητίνες τις χρησιμοποίησα για να τελειώσω την επιφάνεια του πρόπλασματος, πριν αυτό γίνει μέταλλο ή μάρμαρο. Το μέταλλο το στίλβωσα στις λείες του επιφάνειες, έτσι που να καθρεφτίζουν την πηγή του φωτός, ενώ τις άγριες επιφά­νειες τις άφησα να οξειδωθούν έντονα. Στο μάρμαρο επιμελήθηκα την τρυφερή ανθρώπινη σάρκα επίμονα, ενώ τις άγριες επιφάνειες τις άφησα σκόπιμα αδούλευ­τες, έτσι που να θυμίζουν την τεχνική του non finito. Χωρίς να το καταλάβω τα «δυο λό­για» που ξεκίνησα να πω, έγιναν πολλά. Ένας καλλιτέχνης, ό,τι και αν αξίζει, προσπαθεί πάντα να πιάσει ένα όνειρο. Αλήθεια, πώς ερμηνεύεται ο μηχανισμός του ονείρου;

Αρμακόλας

↑

  ΕΡΓΑ ( επιλογή )

1960 - 1969   

    ΕΡΩΤΙΚΟ Ι, 1962
    ξύλο-πεύκο, 70 Χ 30 Χ 20 εκ.

    ΠΑΣΙΦΑΗ, 1962
    ξύλο-πεύκο, 130 Χ 30 Χ 20 εκ.

    ΠΑΛΜΟΣ Ι, 1964
    μπετόν, 220 Χ 70 Χ 45 εκ.

    ΑΜΥΝΤΙΚΟ, 1962
    ξύλο-πεύκο, 95 Χ 35 Χ 20 εκ.

    ΟΡΦΕΑΣ II, 1968
    σίδερο, 220 Χ 50 Χ 34 εκ.

    ΣΑΠΦΩ ΙΙ, 1968
    ολόφλυφο μπετόν, 140 Χ 20 Χ 30 εκ.

1970 - 1979   

    ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗ ΣΕΛΗΝΗ, 1971, ορείχαλκος, 120 Χ 160 εκ.

    ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΟΝ ΗΛΙΟ II, 1971, ορείχαλκος 85 Χ 160 εκ.

    ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΗ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΙΙ, 1975,
    ορείχαλκος , 145 Χ 72 Χ 40 εκ.

    ΠΑΛΜΟΣ ΙΙ, 1974
    PLMS, 280 X 85 X 80 εk.

    ΚΟΡΗ ΤΩΝ ΒΡΑΧΩΝ ΙΙ, 1989
    ορείχαλκος 200 Χ 40 Χ 40 εκ.

1980 - 1989    

    ΜΕΤΑΞΥ ΟΥΡΑΝΟΥ ΚΑΙ ΓΗΣ, 1988
    ορείχαλκος, 90 Χ 73 Χ 72 εκ.

    ΧΩΡΙΣ ΤΙΤΛΟ, 1989
    ορείχαλκος 79 Χ 30 εκ.

    ΑΦΟΡΜΗ, 1989
    ορείχαλκος 58 Χ 29 3 εκ.

    ΛΙΓΟ ΜΕΤΑ..., 1983, ορείχαλκος 113 Χ 97 εκ.

1990 - 1999    

    Η ΠΕΤΡΑ ΣΩΖΕΤΑΙ ΑΝ...,1996
    ορείχαλκος 133 Χ 39 Χ 36,

    ΚΟΡΗ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΙΙ, 1990
    PLMS 210 Χ 42 Χ 42 εκ.

    ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΙΙ, 1997
    ορείχαλκος 111 Χ 76 Χ 47 εκ.

    Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΗΣ ΑΟΡΑΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ, 1994
    ορείχαλκος, 143 Χ 85 Χ 55 εκ.

ΣΠΟΝΔΥΛΟΤΟ,1992, ορείχαλκος, 95 Χ 18 Χ 18 εκ.

2000 - 2009    

↑

BΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

1939 - Γεννήθηκε στην Αθήνα

1952 - Τελειώνοντας το Δημοτικό Σχολείο, εκθέτει για πρώτη φορά τα πήλινα έργα του.

1956/60 - Σπουδάζει γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Κα­λών Τεχνών.

1957/58 - Συμμετοχή σε έκθεση λαϊκών και μεταβυζαν­τινών αντιγράφων από Λέσβο και Πήλιο.

1959 - Έργο του από σφυρήλατο μέταλλο τοποθε­τείται σε είσοδο πολυκατοικίας στην Αθήνα.

1960/62 - Μεταπτυχιακές σπουδές στην Ecole Superieure des Beaux Arts στο Παρίσι, υπότροφος του Πανεπιστημίου Αθηνών · Συμμετοχή στην έκθεση «Peintres et Sculpteurs de Paris» στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Παρίσι · Συμ­μετοχή στο 13eme Salon des Independants, Πα­ρίσι · Συμμετοχή στο 14eme Salon de la Jeune Sculpture - Μουσείο Rodin - Παρίσι · Συμμετοχή στην 2η Πανελλαδική Έκθεση Νέ­ων στην Αθήνα, Α' βραβείο γλυπτικής.

1963 - Συμμετοχή στην 7η Πανελλήνιο, Αθήνα.

1965 - Συμμετοχή στην έκθεση «Αντικείμενο», Αθή­να · Αγορά έργου του από το Υπουργείο Παιδείας.

1966 - Α' βραβείο στον διαγωνισμό για το Μνημείο Αγνώστου Στρατιώτου στον Πειραιά · Συμ­μετοχή στην Α' υπαίθρια έκθεση γλυπτικής στην Φιλοθέη · Φιλοτεχνεί τοίχο από μπετόν 10 μ² σε φαρμακείο στη Σπάρτη.

1968- Συμμετοχή στο 20eme Salon de la Jeune Sculpture - Παρίσι · Φιλοτεχνεί ανάγλυφα α­πό μπετόν 30 μ2 για την κλινική «Λητώ» στο Ψυχικό · Φιλοτεχνεί ανάγλυφο από μπετόν 60 μ2 για τον κινηματογράφο «Αλκυονίς».

1969 - Συμμετοχή στην 10η Biennale στο Sao Pauolo - Βραζιλία · Συμμετοχή στην 5η Διεθνή Έκ­θεση Γλυπτικής στο Μιλάνο · Φιλοτεχνεί α­νάγλυφο από μπετόν 8 μ2 στο σινεμά «Oscar» · Φιλοτεχνεί ανάγλυφο από μπετόν 15 μ^; σε κατοικία στη Βουλιαγμένη ·
Ανά­γλυφο από μπετόν 27 μ^; σε είσοδο πολυκα­τοικίας στην Αθήνα · Ανάγλυφο από μπετόν 20 μ2 στην όψη πολυκατοικίας στη Βάρκιζα.

1970 - Ατομική έκθεση «Μονομορφικά-Διμορφικά» Γκαλερί ΡΚ, Αθήνα [ video (ΕΟΑ) ]   · Συμμετοχή στην 6η Διεθνή υπαίθρια Έκθεση Γλυπτικής στο Μι­λάνο · Συμμετοχή στην έκθεση «Σύγχρονη Ελληνική Τέχνη», Κύπρος · Συμμετοχήστην 1η έκθεση «Νέων Γλυπτών - Ζωγράφων - Χαρακτών», Αθήνα · Α' βραβείο γλυπτι­κής Υπουργείου Προεδρίας Κυβερνήσεως - Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών · Έργο του τοποθετείται στον Δορυφορικό Σταθμό Εδά­φους στις Θερμοπύλες · Φιλοτεχνεί τοίχο από μπετόν 15 μ² στο εσωτερικό σπιτιού στους Αμπελοκήπους.

1971 - Ατομική έκθεση «Ήλιος και Σελήνη» Νέα Γκαλερί - Αθήνα · Συμμετοχή στην 1η Biennale μικρής γλυπτικής στην Βουδαπέστη · Συμμετοχή στην 11η Πανελλήνιο · Έργο του από ορείχαλκο τοποθετείται σε κατάστημα - Αθήνα · Φιλοτεχνεί ανάγλυφο τοίχο από μπετόν 160 μ2 στην όψη κτιρίου "Shell", Αθήνα · Ανάγλυφο σε μπετόν 15 μ2 στην όψη κατοικίας στην Κηφισιά · Αγορά έργου του από το Υπουργείο Πολιτισμού και Επι­στημών.

1972 -Ατομική έκθεση στην πόλη Montana Vermala - Ελβετία · Α' βραβείο στον διαγωνισμό μνημείου Μελιγαλά · Φιλοτεχνεί ανάγλυφα από μπετόν 35 μ² στο Hellenic Canadian Trust - Μόντρεαλ Καναδά · Έργα του από αλου­μίνιο τοποθετούνται στα υποκαταστήματα της Αγροτικής Τράπεζας Ελλάδας στην Κα­βάλα, στο Αίγιο και στην Δ.Ε. Θεσσαλονίκης.

1973 - Ατομική έκθεση «Σχήματα - Σύμβολα - Αι­σθήσεις», Γκαλερί Θόλος, Αθήνα · Συμμετοχή στην 12η Πανελλήνιο · Αγορά έργου του από το Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστη­μών για την Εθνική Πινακοθήκη · Αγορά έρ­γου του από το Μορφωτικό Ιδρυμα της Εθνικής Τράπεζας · Φιλοτεχνεί ανάγλυφα σε μπετόν 35 μ2 για κατοικία στην Εκάλη.

1974 - Α' βραβείο γλυπτικής του Δήμου Θεσσαλο­νίκης · Γ' βραβείο γλυπτικής για τον διαγωνισμό μνημείου ΣΕΛΕΤΕ · Λιάρκιση της UNESCO (έργο του περιλαμβάνεται στην συλ­λογή «Η Τέχνη ως περιβάλλον»).

1975 - Ατομική έκθεση «Παραλλαγές», Γκαλερί Νέες Μορφές - Αθήνα · Συμμετοχή στην 5η Biennale - Βαρκελώνη · Συμμετοχή στην 12η Διεθνή έκθεση γλυπτικής στο Μιλάνο · Συμ­μετοχή στην έκθεση της εβδομάδας Αθήνα.

1976 - Ατομική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Θεσσαλονίκης.

1977 - Ατομική έκθεση στο ΚολλέγιοΑθηνών·Φιλοτεχνεί τοίχο από μπετόν 36μ² στο εσωτερικό της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδος στην Αμαλιάδα · Ανάγλυφο 27 μ2 για όψη πολυ­κατοικίας, Αμαλιάδα · Ανάγλυφο από ΡLMS στην όψη πολυκατοικίας στο Π. Φάληρο.

1978 - Β' βραβείο σε διαγωνισμό μνημείου "ιερολοχίτου".

1981 -  Εγκαθίσταται στην «Αρουρα» (30 χιλ. από την Αθήνα στο Καπανδρίτι) · Α' βραβείο σε διαγωνισμό ανδριάντας Γ. Παπανδρέου.

1982 - Τοποθέτηση του ανδριάντος Γ. Παπανδρέου στο Καλέντζι Αχαίας (ορείχαλκος, ύψος 2,40 ).

1983/84/85 - Οργανώνει στην «Αρουρα» εκθέσεις με ζωγράφους, γλύπτες, χαράκτες και παράλληλες εκδηλώσεις μουσικής, λόγου, θεάτρου.

1985/86 - Φιλοτεχνεί και τοποθετεί στην Καβάλα το μνημείο του Καπνεργάτη (ύψος 3.50 μ²) · Συμμετέχει στην έκθεση «Αθήνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» · Ανάγλυφο 10 μ² σε μπετόν στην είσοδο κατοικίας στην Παιανία.

1987/89 - Συμμετέχει στην Πανελλήνια Έκθεση στο Πειραιά · Φιλοτεχνεί τοίχο από μπετόν 8 μ² σε όψη πολυκατοικίας στην Αμαλιάδα · Α­νάγλυφο από μπετόν 14 μ2 σε όψη κατοικίας στο Καπανδρίτι .

1989 - Διδάσκει γλυπτική στο πρόγραμμα Επιμόρφωσης Ενηλίκων στο Κολλέγιο Αθηνών, μέχρι το 2000.

1991 - Ατομική έκθεση στο εργαστήρι του (Καπανδρίτι Αττικής) με γλυπτά της τελευταίας πενταετίας. Λαμβάνει Β' Βραβείο σε διαγωνισμό για την φιλοτέχνηση του «Ρήγα Φεραίου». Στήνεται ολόγλυφο έργο του "Καρυάτις" ορείχαλκος ύψους 2,3 Ο μ. στην Αμαλιάδα σε κεντρική πλατεία

1992 - Ατομική έκθεση στην Γκαλερί Εποχές Κηφισιά εκθέτοντας δύο μεγάλα έργα του με τίτλο: «Κόρη της θάλασσας», το ένα σε μάρμαρο και το άλλο σε ορείχαλκο. Το έργο «Κόρη της θάλασσας» σε μάρμαρο τοποθετείται στο ξενοδοχειακό συγκρότημα «Κιβωτός» στη Μύκονο.

1993 - Ατομική έκθεση στην Γκαλερί Αντήνωρ Αθήνα, με θέμα "Ποιητικός Ρεαλισμός". Ατομική έκθεση στην Ελληνογερμανική Αγωγή, Παλλήνη Αττικής

1994 - Ατομική έκθεση στο Γένι Τζαμί πρώην Αρχαιολογικό Μουσείο στην Θεσσαλονίκη. Ατομική έκθεση στην Γκαλερί Μπαλτά Θεσσαλονίκη με μικρά γλυπτά.

1995 - Φιλοτεχνεί το άγαλμα της «Μελίνας Μερκούρη» σε ορείχαλκο για το κτήριο του ΟΠΑΠ

1996 - Ατομική έκθεση στην Γκαλερί Αργώ, Αθήνα Συμμετέχει στην Έκθεση Σύγχρονοι Τήνιοι Καλλιτέχνες, Πάνορμος Τήνου και στην Έκθεση Γλυπτικής, Ολυμπία

1997 - Ατομική έκθεση στην Γκαλερί Αργώ, Λευκωσία Κύπρου. Στήνεται ο ανδριάς του
«Γ. Παπανδρέου» στην πλατεία της Ν. Ερυθραίας - Καστρί.

1998 - Ατομική έκθεση στην Art Athina, Γκαλερί Εποχές

1999 - Ατομική έκθεση στο συγκρότημα «ΔΙΑΣ» Λευκωσία Κύπρου. Αγοράζεται έργο του από την Τράπεζα Κύπρου για το Κεντρικό της Κατάστημα, Λευκωσία. Φιλοτεχνεί σύνθεση ορειχάλκινη ανάγλυφη μήκους 11,00 μ. και σύνθεση ολόγλυφη ύψους 3,50μ. συνδυασμένα με νερό στον αύλειο χώρο του συγκροτήματος Μοηυιηοηί&Ι, Λεωφ. Κηφισίας.

2002 - Αγοράζει ένα διατηρητέο κτήριο στο κέντρο της πόλης των Αθηνών (οδός Σμολένσκυ 23) και εγκαινιάζει το νέο σπίτι - εργαστήριο με πολλά από τα έργα του, δημιουργώντας ένα Μουσείο σε διαρκή ατομική έκθεση.

2003 - Συμμετέχει με πέντε μεγάλα έργα του, στην Υπαίθρια Έκθεση Γλυπτικής, στον πεζόδρομο Αποστόλου Παύλου ( Ακρόπολη ). Το έργο του "Αναδυομένη" σε ορείχαλκο στήνεται στον πεζόδρομο της Αθήνας ( Ερμού και Νίκης ), όπου με νερό δημιουργείται ένα μικρό συντριβάνι.

2004 - Σε γλυπτικούς διαγωνισμούς κερδίζει το Α΄ και Β΄Βραβείο στους αντίστοιχους Δήμους Σπάρτης και Ανατολής Ιωαννίνων.

2005 - Φιλοτεχνεί Μνημείο για το Δήμο Σπάρτης σε κεντρική πλατεία.

2006 - Φιλοτεχνεί σε ορείχαλκο τον ποιητή "Τ. Σινόπουλο" για τον Δήμο της Νέας Ιωνίας.

↑

ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ

↑

ΜΕΡΙΚΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ

↑

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ

↑

ΒΡΑΒΕΙΑ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

↑

ΕΡΓΑ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ

↑

Δημιουργός γνωστός για το πλούσιο σε όγκο και ποιότητα έργο του, ο Δημήτρης Αρμακόλας συνεχίζει τις προσπάθειες του, διευρύνει τις αναζητήσεις του και ολοκληρώνει τις κατακτήσεις του. Με πολλές ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό και περισσότερες ακόμη συμμετοχές σε ομαδικές εκδηλώσεις, ο Αρμακόλας έχει μια έντονη και γόνιμη παρουσία στην σύγχρονη καλλιτεχνική σκηνή. Έργα του σε δημόσιους χώ­ρους και σε ιδιωτικές συλλογές, ανδριάντες και αρχιτεκτονικά γλυπτά, πλαστική μικρών διαστάσεων αλλά και μεγάλων επιφανειών, δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για τις επιδό­σεις του. Εργατικός και με συγκεκριμένες κατευθύνσεις προχωρεί όλο και μακρύτερα, σε προσπάθειες που αποδεικνύουν συνεχείς αναζητήσεις, προσωπικές και γόνιμες έρευ­νες για την τελείωση ενός ολοκληρωμένου μορφοπλαστικού ιδιώματος. Προκαταβολικά πρέπει και μπορεί να σημειωθεί ότι στην πορεία του διαπιστώνεται χωρίς δυσκολία το δη­μιουργικό πέρασμα από το ανάγλυφο στο ολόγλυφο και τελικά στο περίοπτο, και ταυτό­χρονα από το εξωτερικό στο εσωτερικό και από το μονοδιάστατο στο πολυδιάστατο μορφοπλαστικό ιδίωμα.
Φαίνεται ότι πολύ νωρίς ενδιαφέρεται ο Αρμακόλας για την πλαστική, αφού παρου­σιάζει πήλινα έργα του για πρώτη φορά μαθητής ακόμη, το 1952. Αυτή την προδιάθεση για την πλαστική, θα έχει την ευκαιρία να την ολοκληρώσει ο Αρμακόλας, που γεννήθηκε το 1939 στην Αθήνα, με τις σπουδές του στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Εδώ θα σπουδάσει ο Αρμακόλας τα χρόνια 1956-60 γλυπτική, ενώ παράλληλα φαίνεται ότι ενδια­φέρεται και μελετά μεταβυζαντινή και λαϊκή τέχνη. Τις σπουδές του θα τις συνεχίσει και θα τις διευρύνει ο Αρμακόλας με τα μεταπτυχιακά μαθήματα στο Παρίσι στην Ecole des Beaux-Arts, στα χρόνια 1960-1962 ως υπότροφος του Πανεπιστημίου Αθη­νών. Η συμμετοχή του το 1962 στην Πανελλαδική, θα έχει ως αποτέλεσμα να πάρει το πρώτο βραβείο γλυπτικής, το οποίο θα ακολουθήσουν και άλλες τιμητικές διακρίσεις αρ­γότερα. Στο Παρίσι, ο Αρμακόλας θα έλθει σε επαφή όχι μόνο με τις σύγχρονες αναζητή­σεις και τις πειραματικές τάσεις, αλλά και με μεγάλα έργα του παρελθόντος, που θα γνωρίσει και με τα διάφορα ταξίδια του. Τότε μάλιστα διερωτάται «τί άραγε δεν έχει γίνει που θα πρέπει και θα μπορούσαμε να κάνουμε εμείς», ερώτημα που τον υποχρεώνει να σκάψει βαθύτερα μέσα του.
Με τις πρώτες χαρακτηριστικές προσπάθειες του καλλιτέχνη έχουμε την απασχόλη­ση του με το μέταλλο και με το ξύλο. Έτσι το 1959 εργάζεται σφυρήλατο μέταλλο σε έργο που τοποθετείται σε είσοδο πολυκατοικίας στην Αθήνα, και την ίδια περίοδο φαίνεται ότι ενδιαφέρεται και για την εργασία σε ξύλο. Οι σπουδές του στο Παρίσι και η επαφή του με τις αναζητήσεις της σύγχρονης τέχνης είναι στοιχεία που τον προβληματίζουν ιδιαίτε­ρα, κάτι που διαπιστώνεται σε έργα του από τα χρόνια 1961-62. Πρόκειται για γλυπτική σε ξύλο που από την μια πλευρά διακρίνεται για την σύνδεση του καλλιτέχνη με την πα­ράδοση και το ανθρώπινο σώμα, και από την άλλη με τις αναζητήσεις της σύγχρονης τέ­χνης. Σε έργα του σαν τα Ερωτικό Ι και Ερωτικό II του 1962 και το Πασιφάη της ίδιας χρονιάς, ο Αρμακόλας δίνει έργα στα οποία συνδυάζονται βιόμορφα χαρακτηριστικά και γεωμετρικό λεξιλόγιο, ενεργητικά και παθητικά επίπεδα, στατικά και δυναμικά στοιχεία. Τα έργα αυτά, όπως και το Αμυντικό, πάλι του 1962, σε ξύλο και αυτό, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχουν σαν αφετηρία το ανθρώπινο σώμα, αλλά δεν περιορίζονται στην εξωτερι­κή και περιγραφική απόδοση του. Διατηρούν μερικά από τα χαρακτηριστικά του, αλλά ταυτόχρονα το μεταφέρουν σε μια σειρά από καθαρά γεωμετρικά θέματα, τα οποία προ­σθέτουν και νέες εκφραστικές διαστάσεις στα έργα, με την συμπλοκή ανοιχτών και κλει­στών επιφανειών, σκληρών και μαλακών περιοχών, συγκεκριμένων και αφηρημένων τύπων. Και ήδη από τις πρώτες ακόμη προσπάθειες του Αρμακόλα, διαπιστώνεται με σαφήνεια ο προσανατολισμός του, από τη μια πλευρά η ιδιαίτερη προτίμηση του στην χρησιμοποίη­ση του ανθρωπίνου σώματος σαν θεματικής αφετηρίας, και από την άλλη η διάθεση του για ένα προσωπικό συνδυασμό του με άλλα ελεύθερα θέματα, γεωμετρικά και αφηρημέ­να. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι από τις ίδιες πρώτες προσπάθειες του διαπιστώνεται μια ιδιαίτερη τάση του να δώσει μια γλυπτική χωρίς τονισμό των όγκων, δηλαδή με μεγα­λύτερη έμφαση στις επιφάνειες και τα επίπεδα.
Με έργα του από τα χρόνια που ακολουθούν, όπως το Παλμός Ι σε μπετόν του 1964, το Παλμός II του 1965 σε σίδερο, ο Αρμακόλας κινείται στην ίδια κατεύθυνση, αλλά με μια σαφέστερη χρησιμοποίηση τεκτονικών στοιχείων και γεωμετρικών τύπων. Εδώ δια­φαίνεται ως θεματική αφετηρία η ανθρώπινη μορφή. Το γεωμετρικό λεξιλόγιο και τα αφη­ρημένα στοιχεία είναι αυτά που δίνουν τον τόνο. Κάθετα και διαγώνια θέματα, σκληρές και μαλακές επιφάνειες, ενεργητικά και παθητικά στοιχεία είναι τα μορφολογικά χαρα­κτηριστικά των έργων. Αλλά από το 1966 έχουμε και μια ιδιαίτερη στροφή του καλλιτέ­χνη στο ανάγλυφο, που του επιτρέπει να εντάξει καλύτερα την γλυπτική του στην αρχιτεκτονική. Σε έργα σαν το Φαέθων σε μπετόν του 1966, το Μινωικό σε μπετόν του 1968, και τα Ανάγλυφα για τον κινηματογράφο «Αλκυονίδα», για το Μαιευτήριο «Λητώ» και για ένα σπίτι στη Βουλιαγμένη που έγιναν όλα το 1969, έχουμε σαφέστερα τα βασικά χαρακτηριστικά της πλαστικής του Αρμακόλα. Γιατί τώρα ο καλλιτέχνης εργάζεται πε­ρισσότερο σαν πλάστης (δεν είναι σκόπιμο να αναφερθούμε εδώ στη διαφορά γλυπτικής και πλαστικής), χρησιμοποιεί το ίδιο μορφοπλαστικό λεξιλόγιο, πλουτισμένο όμως με μια σειρά από νέα χαρακτηριστικά. Παραμένει φυσικά και στο ανάγλυφο πιστός στην ανθρώ­πινη μορφή, την οποία τώρα παρουσιάζει σε διάφορους νέους συσχετισμούς, που επιβάλ­λουν νέες εκφραστικές αξίες, και συχνά δίνουν συμβολικές προεκτάσεις. Σε έργα σαν το Μινωικό, έχουμε μια προσπάθεια που βασίζεται στα παράλληλα θέματα και τα μελωδικά καμπυλόγραμμα στοιχεία, όπως και στο συνδυασμό σχηματοποίησης και αφηρημένων τύπων. Σε άλλα έργα, όπως το ανάγλυφο για τον κινηματογράφο «Αλκυονίς», κάνει ι­διαίτερη εντύπωση ο συνδυασμός βιόμορφων και γεωμετρικών τύπων και γενικά τα ελλειπτικά χαρακτηριστικά του συνόλου. Μάλιστα, για να εκφράσει καλύτερα τον χαρακτήρα του χώρου, ο Αρμακόλας δίνει ένα σύνολο στο οποίο επιβάλλεται ένα είδος διαλόγου α­νάμεσα στα αυστηρά γεωμετρικά θέματα και τα βιόμορφα στοιχεία, ενώ το εκφραστικό περιεχόμενο του έργου διευρύνεται με κάθε κατηγορίας υπαινιγμούς και τα σκοπίμως «αποσπασματικοποιημένα» στοιχεία.
Την ίδια περίοδο, σε μια σειρά από άλλα του έργα, όπως το Σαπφώ σε ορείχαλκο του 1966, το Ορφέας σε σίδερο, πάλι του 1966, το Ορφέας II σε σίδερο του 1968 και το Coatlicue Ι του 1968 σε ορείχαλκο και Coatlicue II του 1969 σε μπετόν, έχουμε την ίδια επιμονή του στην ανθρώπινη μορφή. Πρόκειται φυσικά μόνο για μια ανθρώπινη μορφή που έχει χρησιμοποιηθεί ως αφετηρία, και που διακρίνεται όχι στα εξωτερικά περιγραφι­κά στοιχεία, αλλά στα εσωτερικά δομικά της χαρακτηριστικά: την καθετότητα, τις το­μές, τη διαδοχή των επιπέδων, τη διάκριση των επιφανειών. Με υπαινικτικό τρόπο και ελλειπτικά στοιχεία, αναφέρεται ο Αρμακόλας στη μια ή την άλλη μορφή που μας δίνει με τον τίτλο του έργου, ενώ το μορφοπλαστικό του λεξιλόγιο διακρίνεται για το συνδυα­σμό σκληρών και μαλακών επιπέδων. Στο Ορφέας II και το Coatlicue II, εξάλλου, εμφα­νίζεται και η σφαίρα, στοιχείο που θα παίξει σημαντικό ρόλο στη μεταγενέστερη καλ­λιτεχνική δημιουργία του. Πρόκειται για μια μορφή που, εκτός από άλλα, εισάγει τόσο μια γενικά ατεκτονική διάθεση, όσο και δυνατότητες συμβολικών υπαινιγμών. Τα στοι­χεία αυτά διαπιστώνονται σαφέστερα μετά το 1970, όταν και τίτλοι των γλυπτών του Αρμακόλα μας υποχρεώνουν να το σημειώσουμε. Έτσι, σε έργα του όπως το Με θέμα την σελήνη σε ορείχαλκο του 1970, το Με θέμα τον ήλιο του 1971, προσπάθειες σε πολλές πα­ραλλαγές, σημειώνει κανείς, κοντά στη διατήρηση έστω και αποσπασματικά της ανθρώ­πινης μορφής και άλλων θεμάτων, ότι έρχονται να παίξουν καθοριστικό ρόλο και τα σφαιροειδή στοιχεία, δοσμένα άλλοτε τονισμένα και άλλοτε ελλειπτικά. Πρόκειται ου­σιαστικά για μορφοπλαστικά στοιχεία τα οποία τονίζουν τον ατεκτονικό χαρακτήρα των έργων, και πέρα από τις αναφορές τους, επιβάλλουν και μια σαφέστερη κίνηση στο σύνο­λο. Η ανθρώπινη μορφή τώρα παρουσιάζεται περισσότερο αποσπασματική και σε συνδυασμό με αφηρημένους τύπους, φανταστικές μορφές και γεωμετρικά θέματα, πλουτίζει και με νέες εκφραστικές προεκτάσεις τα έργα. Σε μερικές περιπτώσεις, όπως το μικρών δια­στάσεων έργο Με θέμα τη σελήνη, με την σφαίρα της σελήνης αριστερά, το torso στο μέ­σο και την σχηματοποιημένη ικετευτική μορφή που δίνεται μόνο με το τελετουργικό ένδυμα δεξιά, έχουμε ένα θαυμάσιο συνδυασμό κινητικών και στατικών τύπων, συγκεκριμένων και αφηρημένων μορφών, γεωμετρικών και εξπρεσσιονιστικών χαρακτηριστικών. Σε μια άλλη προσπάθεια του, που είναι το Με θέμα τον ήλιο και τη σελήνη (1971, ορείχαλκος), που βρίσκεται σε κατάστημα των Αθηνών, συνδυάζονται με περισσότερο πειστικό τρόπο τα δύο σφαιροειδή θέματα του Ήλιου και της Σελήνης με σχηματοποιημένα και αποσπα­σματικά δοσμένα ανθρώπινα σώματα, φανταστικά θέματα και αφηρημένα χαρακτηριστικά. Με τον τρόπο αυτό έχουμε ένα σύνολο που διακρίνεται για τον πλούτο των συνδυασμών και για την σαφήνεια και την πληρότητα των εκφραστικών διατυπώσεων του.
Τα χρόνια που ακολουθούν, ο Αρμακόλας εργάζεται πρώτα σε μαλακό υλικό, γύψο, πηλό, το οποίο μεταφέρει στο χαλκό ή την πέτρα, ενώ ταυτόχρονα διευρύνει το μορφοπλαστικό του λεξιλόγιο. Σε μια σειρά έργα από τα χρόνια 1972-1974, χωρίς να εγκαταλεί­πει το θέμα της σφαίρας, το χρησιμοποιεί σαφέστερα για να τονίσει την κίνηση και τον ατεκτονικό χαρακτήρα της σύνθεσης, στην οποία έρχονται να παίξουν σημαντικό ρόλο ιδεαλιστικοί τύποι, γεωμετρικά στοιχεία και συμβολικά χαρακτηριστικά. Η ανθρώπινη μορφή τώρα, φαίνεται να αναδύεται πάλι αποσπασματικά από το υλικό, κάτι που δίνει συχνά και ένα καθαρά δραματικό στοιχείο στα έργα του. Σε έργα όπως το Παλμός του 1974, το Venere του 1974 σε ορείχαλκο και το Αναδυόμενη II του 1975 σε ορείχαλκο πάλι, σημειώνει κανείς τα νέα αυτά χαρακτηριστικά. Εδώ και πάλι αποσμασματικά το ανθρώ­πινο σώμα έχει ένα τυπικά ιδεαλιστικό χαρακτήρα, που τονίζεται και από τα ρούχα με τις χαρακτηριστικές πτυχώσεις και φαίνεται σαν να αγωνίζεται να λυτρωθεί τόσο από τα γεωμετρικά θέματα, όσο και τα άλλα αινιγματικά στοιχεία. Μπορεί να σημειώσει ακόμη κανείς ότι ο καλλιτέχνης στα έργα αυτά, πέρα από τα εικονιστικά στοιχεία, μας δίνει σύ­νολα που βασίζονται στον εξαιρετικά πλούσιο σε εκφραστικά αποτελέσματα συνδυασμό καθέτων και διαγωνίων θεμάτων, που επιβάλλουν μια ενεργητική φωνή στην πλαστική του. Παραπληρωματικά θέματα, όπως το σχηματοποιημένο κοχύλι στο Venere και την Αναδυόμενη ΙΙ, χρησιμοποιούνται για να δώσουν με μεγαλύτερη ασφάλεια το περιεχόμε­νο του έργου και να το πλουτίσουν και με νέες προεκτάσεις. Ανάλογα χαρακτηριστικά έχουμε και σε άλλες προσπάθειες του Αρμακόλα από τα χρόνια που ακολουθούν, όταν σε μερικές περιπτώσεις, με την μεγαλύτερη έμφαση στο αποσπασματικά δοσμένο γυναι­κείο γυμνό σώμα, εισάγονται κοντά στα άλλα και αισθησιακά χαρακτηριστικά στα έργα του.
Με τα έργα του Αρμακόλα τα δουλεμένα μετά το 1980 μπορεί να διαπιστώσει κανείς, κοντά στην διεύρυνση του μορφοπλαστικού λεξιλογίου του, και μια όλο και σαφέστερη μεταφορά του κέντρου βάρους στον περίοπτο χαρακτήρα της πλαστικής του. Στα παλαιό­τερα έργα του φαίνεται ότι δεν τον απασχολούσε τόσο ο περίοπτος χαρακτήρας των μορ­φών του, όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς αν πλησιάσει τις πιο χαρακτηριστικές προσπάθειες του, ακόμη και από την περίοδο 1970-1980. Μετά το 1980 και όσο προχωρεί, τόσο και περισσότερο ενδιαφέρεται και τονίζει τον περίοπτο χαρακτήρα των έργων του, τόσο με την σύνθεση των μορφών όσο και με την χρησιμοποίηση βιόμορφων και γεωμε­τρικών, συγκεκριμένων και αφηρημένων τύπων. Στις παλαιότερες προσπάθειες του Αρμακόλα και όταν έχουμε ολόγλυφα έργα, επειδή οι μορφές αναπτύσσονται σε διαδοχικά επίπεδα και λιγότερο σε πλαστικούς όγκους, δεν τονίζεται ιδιαίτερα ο περίοπτος χαρα­κτήρας των έργων του, όπως συμβαίνει σ’ αυτά που εργάζεται μετά το 1980. Τώρα διαφο­ρετικοί άξονες, τονισμένοι όγκοι, επίπεδα που αλληλοδιεισδύουν, συνδυασμός και εναλλαγή τύπων, υποχρεώνουν το θεατή να κινηθεί γύρω από τα έργα, επιβάλλουν δηλαδή τον πε­ρίοπτο χαρακτήρα τους.
Μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά έργα της δεκαετίας 1980-1990 έρχονται να μας δείξουν τα νέα αυτά στοιχεία της πλαστικής του Αρμακόλα, και ακόμη την ωριμότητα και τον εκφραστικό πλούτο των κατακτήσεων του. Έτσι στο Αγγελικό και μαύρο φως σε μάρμαρο, δεν είναι μόνο τα αφηρημένα στοιχεία που έχουν την πρώτη θέση, είναι πολύ περισσότερο η έμφαση στον τονισμό των πλαστικών όγκων που έρχονται να πλουτίσουν και με νέες εκφραστικές προεκτάσεις το σύνολο. Με τον συνδυασμό ακόμη των ρευστών περιγραμμάτων και των αδρών εξπρεσσιονιστικών επιπέδων, και ακόμη των λείων επι­φανειών και των σχεδόν επιθετικών πλαστικών όγκων, το έργο κερδίζει μια σαφέστερα πειστική φωνή. Σε μια άλλη προσπάθεια του Αρμακόλα, το Περιμένοντας Ι σε ορείχαλκο του 1984, κάνει ιδιαίτερη εντύπωση η έμφαση σε διαφορετικούς άξονες και μεγάλες χει­ρονομίες, συνδυασμός κλειστών και ανοιχτών επιφανειών, και μια σχεδόν εκστατική διά­σταση του συνόλου. Στην περίπτωση αυτή αναγνωρίζεται εύκολα η μεταφορά του κέντρου βάρους στον περίοπτο χαρακτήρα του έργου, και τα περισσότερο τονισμένα εξπρεσσιονιστικά χαρακτηριστικά του. Την πορεία προς την κατεύθυνση του συνδυασμού παραστα­τικών και αφηρημένων τύπων, γεωμετρικών και οργανικών χαρακτηριστικών, την έχουμε σαφέστερα και στα έργα που ακολουθούν. Στο Η νύχτα φόρεσε τη μέρα του 1988, η επιβο­λή των πλαστικών όγκων και του περίοπτου χαρακτήρα του έργου, τονίζεται τόσο από την ενεργητική στροφή του σώματος, όσο και από την εναλλαγή γεωμετρικών και οργα­νικών τμημάτων, φροντισμένης λείανσης και αδρής, αδούλευτης επιφάνειας. Εδώ, όπως και σε έργα όπως το Έκσταση και Καρυάτις του 1988 σε ορείχαλκο, ο θεατής έχει την εντύπωση ότι το ανθρώπινο σώμα αγωνίζεται να απαλλαγεί από τα δεσμά του υλικού του. Και πάλι η εναλλαγή λείων και αδρών επιφανειών, παραστατικών και αφηρημένων τύ­πων, στατικών και κινητικών τάσεων, δίνουν το εκφραστικό περιεχόμενο της πλαστικής. Μάλιστα τόσο η ενεργητική στροφή του κορμού όσο και η παρεμβολή των καθαρά τεκτο­νικών τύπων, που θυμίζουν πλίνθους, χρησιμοποιούνται για να ολοκληρώσουν τον περίο­πτο χαρακτήρα του έργου.
Η μελέτη μερικών από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του Αρμακόλα δεν αφήνει καμιά αμφιβολία για την συνέχεια και την συνέπεια της πορείας του. Καλλιτέχνης γόνιμος και παραγωγικός, ο Αρμακόλας δεν περιορίζεται στις καθιερωμένες τάσεις και τους γνωστούς τύπους. Με προσωπικές αναζητήσεις και κάθε είδους συνδυασμούς, φτάνει σε μορφοπλαστικές διατυπώσεις που διακρίνονται για τον εσωτερικό τους πλούτο και το εκφραστικό τους περιεχόμενο. Ο συνδυασμός παραστατικών και αφηρημένων στοιχείων, οργανικών και γεωμετρικών χαρακτηριστικών, λείων επιφανειών και εξπρεσσιονιστικών περισσότε­ρο όγκων, δίνουν στην πλαστική του εκφραστική πληρότητα και εσωτερική δύναμη. Με την πορεία του από τα χαρακτηριστικά μιας κάπως ανάγλυφης επιφάνειας στο ολόγλυφο έργο και τελικά στο περίοπτο σύνολο, αποδεικνύει τις δυνατότητες του. Γιατί με το πέρα­σμα από την επιφάνεια στο επίπεδο και από εκεί στον όγκο, το έργο του κερδίζει μια πολύ πιο πλούσια και καθαρότερη πλαστική φωνή.

ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΧΡΗΣΤΟΥ
Καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης
Μάϊος 1990

↑

Η μορφοπλαστική δύναμη του Δημήτρη Αρμακόλα Γιορτάζοντας την πεντηκοστή επέτειο απο την ίδρυσή του το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών πραγματοποίησε τον προηγούμενο χρόνο σειρά σημαντικών εκδηλώσεων ανοιχτών στο ευρύ κοινό που κάλυψαν όλη τη διάρκεια του έτους – έκθεση επιστημονικής δραστηριότητας των ερευνητικών Ινστιτούτων και των άλλων τμημάτων του Ιδρύματος, επίσημη εορταστική εκδήλωση με την παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας και των άλλων πολιτικών αρχών της χώρας, θεσμοθέτηση επιστημονικού βραβείου (Επιστήμης Αριστείον), εκδηλώσεις των επιμέρους Ινστιτούτων, διαλέξεις, παρουσιάσεις εκδόσεων, ειδικές εκθέσεις. Ανάμεσα στις σημαντικές αυτές εκδηλώσεις συγκαταλέγεται και η έκθεση γλυπτικής του Δημήτρη Αρμακόλα, του γλύπτη που φιλοτέχνησε φιλοφρόνως το Επιστήμης Αριστείον του Ιδρύματος, αλλά και η ειδική βραδιά που το Ίδρυμα αφιέρωσε προς τιμή του στις 12 Νοεμβρίου 2008 με κύριους ομιλητές τον ακαδημαϊκό ζωγράφο Παναγιώτη Τέτση, τον καθηγητή Νίκο Ζία και τον γράφοντα αυτό το κείμενο, ενώ ο πρόεδρος του Ιδρύματος καθηγητής Δ. Κυριακίδης προλόγισε την εκδήλωση. Στην έκθεση που είχε τον χαρακτηριστικό τίτλο Μορφή και Ύλη, προσέγγιση στη γλυπτική του Δημήτρη Αρμακόλα, παρουσιάστηκαν εννέα περίοπτα μεγάλα γλυπτά του καλλιτέχνη, έξη σε ορείχαλκο και τρία σε συνθετικό υλικό, που τοποθετήθηκαν στην είσοδο και στο αίθριο του κτηρίου εμπλουτίζοντας τον ευθύγραμμο χώρο με τη χάρη της καμπύλης γραμμής και της κίνησης. Αυτά τα έργα, με την τολμηρή διάταση και τις όχι τυχαίες επωνυμίες – Παλμός 1974, Venere ΙΙ 1974, Μεταξύ ουρανού και γης 1988, Καρυάτις 1989, Κόρη των βράχων ΙΙ 1989, Κόρη της θάλασσας ΙΙ 1990, Ο θρύλος της αόρατης πολιτείας 1994, Η πέτρα σώζεται άν… 1996, Μέγας Αλέξανδρος ΙΙ 1997 – που στέκουν στον χώρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών επι ένα χρόνο, ελκύουν καθημερινά τους επισκέπτες σε μια μέθεξη αισθητικής αρμονίας• γιατί ο λιτός χώρος συνάντησε, έστω προσωρινά, την πληρότητά του. Άλλωστε, η προσέγγιση με το εικαστικό έργο δημιουργεί αυτή τη μυητική ατμόσφαιρα που οδηγεί τον θεώμενο σε χαρμονή. Με αφορμή, λοιπόν, την έκθεση αυτών των γλυπτών που έχουν γίνει αντικείμενο θαυμασμού εξαιρετικά μεγάλου αριθμού επισκεπτών, σκόπιμο είναι να γίνει μια γενικότερη αναφορά στο έργο του γλύπτη Δημήτρη Αρμακόλα. Συνήθως, βλέποντας το έργο τέχνης περιοριζόμαστε στην αισθητική πλευρά• στο αισθητικό αποτέλεσμα. Πολύ λιγότερο κινεί το ενδιαφέρον του θεατή το υλικό και η τεχνική που καλλιτέχνης διαθέτει και εφαρμόζει για να μεταπλάσσει την ύλη σε μορφή με εσωτερική πνοή. Μένοντας στο αποτέλεσμα παρακάμπτουμε τη διαδικασία της δημιουργίας που πέρα απο την έμπνευση, το όραμα του δημιουργού, προϋποθέτει μέσα, επιλογή υλικών, σωματικό μόχθο, συχνά πάλεμα αγωνιώδες με την ύλη και με τις εσωτερικές παρορμήσεις που πρέπει να τιθασευτούν για να επιτευχθεί το αρχικό όραμα και να υπάρξει το έργο. Ο Δημήτρης Αρμακόλας είναι δημιουργός που πατάει στέρεα στο έδαφος. Θα έλεγα ότι είναι επιλεκτικά γήινος. Τον ενδιαφέρει το ανθρώπινο σώμα, η πλαστικότητα, η κίνηση, η δυναμική του. Αλλά ταυτόχρονα ενδιαφέρεται για την πνοή που εμψυχώνει το σώμα, που το φορτίζει με το εσωτερικό φως εκείνο που εκπέμπεται απο την ανθρώπινη μορφή. Ήδη στα πρώτα έργα ο καλλιτέχνης κυριαρχείται απο αυτή τη διονυσιακή πρόθεση δημιουργώντας και μεταπλάθοντας διαρκώς το αισθητικό του ιδίωμα. Η αρχαία ελληνική μυθολογία του παρέσχε εναύσματα για να εμπνευστεί τα μορφικά του ιδεογράμματα. Ενωρίς προβληματίζεται με τη μορφολογία των γλυπτικών του συνθέσεων επιδιώκοντας να επιτύχει πολυμορφία στην υφή της γλυπτής επιφάνειας, αντιπαράθεση αλλά και συνδιαλλαγή λείων και τραχέων επιφανειών, αντίστιξη και ισορροπία όγκων και δυναμικών τάσεων. Αλλά παράλληλα με το γήινο και το διονυσιακό στοιχείο τη γλυπτική του Δημήτρη Αρμακόλα φορτίζει απολλώνεια έκλαμψη. Ο Ήλιος και η Σελήνη ως απολλώνεια στοιχεία, ως παράθεση αρμονικών αντιθετικών συζεύξεων, αποβαίνουν προσφιλή εικονογραφικά θέματα που διατυπώνονται με πολλαπλότητα σύλληψης και σχεδιασμού. Η ανάδυση του φωτός μέσα στο έρεβος, η ατέρμων διαδοχή της μέρας και της νύχτας, η γονιμοποιός συνομιλία του ουρανού και της γης, η προσέγγιση του αρσενικού με το θηλυκό, η αλληλουχία των αντιθέτων, εκφράζονται με τις σκληρές δομές των αδρά επεξεργασμένων όγκων που απαλύνονται απο τις κυματιστές επιφάνειες που δημιουργούν οι πτυχώσεις οθωνίων. Συχνά τα περίοπτα έργα αναδύονται απο σφαιρική βάση που κάποτε συμπιέζεται απο το υπερκείμενο βάρος δημιουργώντας την αίσθηση ευαίσθητης ισορροπίας. Αντλώντας τα οράματά του απο την ορατή πραγματικότητα ο πλαστουργός καλλιτέχνης τα μεταθέτει επιτήδεια σε μια ιδεατή θεωρία, όπου το μυθολογικό στοιχείο εκδηλώνεται ανθρωπομορφικά με ένα ιδιότυπο αισθησιασμό εκφρασμένο με την προβολή του γυμνού καλλίγραμμου γυναικείου ή ανδρικού σώματος που το διακόπτουν με βιαιότητα σκληρά στοιχεία, άμορφοι όγκοι ή καλλίγραμμα πτυχωτά οθώνια. Το ανθρώπινο σώμα εικονίζεται με ακρίβεια περιγραφική αλλά αποσπασματικά, ως έκφραση της πάλης της μορφής με το χαώδες κενό• τα σώματα διακόπτονται καθιστώντας τον θεατή παρόντα στη διαδικασία της γένεσης της μορφής, παρέχοντάς του τη δυνατότητα της συμμετοχής του στην ολοκλήρωση της εικόνας. Ο ερωτισμός που εκπέμπουν οι στάσεις των έξοχα επεξεργασμένων ανθρώπινων μορφών εξιδανικεύεται απο την αισθητική ωραιότητα που αντανακλά καταστάσεις εσωτερικής πληρότητας. Οι λείες και στιλπνές γυμνές μορφές προβάλλουν απο τη μάζα της ύλης και προκαλούν τον θεατή να τις απελευθερώσει με τη δική του συναισθηματική και νοητική διεργασία αποσύροντας το υλικό βάρος ή διαγράφοντας το κενό που καλύπτει τα μη ορατά ακόμη μέλη. Ραδινές, με δυναμικές εντάσεις, οι μορφές αποτινάζουν τους βάναυσους όγκους της ύλης, συμπορεύονται με το φως κατανικώντας τη βαρβαρότητα της αμορφίας. Η γλυπτική αποβαίνει το μέσο της απελευθέρωσης της μορφής απο την ύλη. Παρά τον «ποιητικό ρεαλισμό», όπως διατυπώθηκε, που χαρακτηρίζει τις μορφές των έργων της ωριμότητας, μια ιμπρεσιονιστική διάθεση ελλοχεύει στη γλυπτική του Αρμακόλα, όπου η φωτεινή στιλπνότητα των ανθρώπινων μελών αντιπαρατίθεται στον σκιοφωτισμό των αδρά επεξεργασμένων ή ανεπεξέργαστων και εξπρεσιονιστικά αποδοσμένων επιφανειών που μένουν στο ημίφως, συχνά οξειδωμένες, σκιερές και ετερόφωτες, όπως τις θέλει ο καλλιτέχνης, και που η αίσθηση που μεταγγίζουν μεταβάλλεται ανάλογα με το προσπίπτον φως ή τη θέση του θεατή. Χαρακτηριστικά είναι τα έργα Venere II και Κόρη της θάλασσας ΙΙ. Είναι το στοιχείο του φθαρτού ή του ατελούς, του non finito, που αντιτίθεται στην τρυφερή ευαίσθητη σάρκα. Η αίσθηση που μεταδίδουν στον θεατή τα ημιτελή έργα, τα δυνάμει εντελή, όπως η Πιετά Ροντανίνι του Μιχαήλ Αγγέλου. Αλλά και η αισθητική του αποσπάσματος κυριαρχεί συχνά στα έργα του Αρμακόλα. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις ο καλλιτέχνης υπερβαίνοντας τη βασική του πρόθεση δημιουργεί έργα με ολοκληρωμένες μορφές, πάντοτε σε αντίστηξη της στιλπνής επιφάνειες του ανθρώπινου σώματος και της αδρής παράθεσης ζωϊκών ή υλικών μορφικών στοιχείων, όπως τα έργα Κόρη των βράχων ΙΙ και Ο θρύλος της αόρατης πολιτείας, ή προβαίνει σε συλλήψεις έργων όπου ολόσωμες, επεξεργασμένες με πληρότητα ανθρώπινες μορφές παριστάνονται σε τολμηρές στάσεις, εκφράζοντας ένα έξοχο δυναμισμό, όπως στα έργα Η πέτρα σώζεται άν... και Mεταξύ ουρανού και γης ή στο έργο Περιμένοντας, που δεν περιλαμβάνεται στην έκθεση αυτή. Ο Δημήτρης Αρμακόλας είναι δημιουργός πολύπλευρου έργου. Περίοπτα γλυπτά μεγάλων ή μικρών διαστάσεων σε πηλό, γύψο, ξύλο, μπετόν, σίδερο, αλουμίνιο, ορείχαλκο, μάρμαρο ή συνθετικό υλικό (πολυεστερικές ρητίνες PLMS) συνδιαλέγονται με μικρές ή ευρείες ανάγλυφες συνθέσεις απο ορείχαλκο ή μπετόν που κοσμούν τοίχους κτηρίων πολλών πόλεων. Μεγάλων διαστάσεων ανάγλυφες συνθέσεις απο 20 έως 160 τετραγωνικά, με μορφές και γεωμετρικά στοιχεία, κοσμούν επιφάνειες εξωτερικών ή εσωτερικών τοίχων ξενοδοχείων, τραπεζών, νοσοκομείων, ιδιωτικών κτηρίων και κατοικιών. Στην περίπτωση αυτή το δομικό υλικό που έχει φορτιστεί με τη ρετσινιά του αναγκαίου κακού στη σύγχρονη αρχιτεκτονική, το τσιμέντο, προσέλαβε αισθητική δικαίωση χάρη στη δουλειά του Αρμακόλα που αρθρώνοντας τα στοιχεία της γλυπτικής σύνθεσης πάνω στον ξυλότυπο του τοίχου μετέτρεπε τη δομούμενη επιφάνεια σε έργο τέχνης. Το ανάγλυφο ενσωματωμένο οργανικά στο αρχιτεκτόνημα παύει να είναι απλό διακοσμητικό στοιχείο και αποκτά λειτουργικότητα. Πέρα απο τα επιτοίχια ανάγλυφα ο Αρμακόλας δημιούργησε περίοπτα γλυπτά προορισμένα για εφαρμοσμένες χρήσεις, καθώς και αδριάντες ιστορικών προσώπων και πολιτικών προσωπικοτήτων. Στα σημαντικότερα έργα του της ώριμης περιόδου εντάσσεται ο έφιππος Μέγας Αλέξανδρος ΙΙ, που εκτίθεται στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, μια πρωτότυπη δημιουργία που προβάλλει τα πολιτισμικά ερείσματα του αλεξάνδρειου πνεύματος. Ο Δημήτρης Αρμακόλας είναι ένας εικαστικός καλλιτέχνης που έχει διαγράψει μια συνεπή και επιτυχημένη διαδρομή κατευθύνοντας τις αισθητικές του αναζητήσεις απο την αφαίρεση προς την ιδιότυπη και αναγνωρίσιμη παραστατική γλυπτική, απο το εσώγλυφο και το έξεργο ανάγλυφο στο περίοπτο γλυπτό μικρών ή μνημειακών διαστάσεων. Πλούσιοι οραματισμοί και γόνιμοι πειραματισμοί του επιτρέπουν να προάγει έργο που χαρακτηρίζεται απο ένα ιδιαίτερο προσωπικό μορφοπλαστικό ιδίωμα. Η γλυπτική του, προσεγγίσημη αλλά όχι δεδομένη, μεταγγίζει στον θεατή τις ευαισθησίες του καλλιτέχνη. Κι εκείνο που απορρέει είναι η χαρμονή που πληροί τον θεώμενο και που τον καθιστά μέτοχο στο εόρτιο κλίμα αυτής της δημιουργίας. Γιατί τα έργα του Αρμακόλα, όπως σημειώνει ο ίδιος «ξυπνούν μέσα μας την επιθυμία να τα αγγίξουμε». Με τη σύντομη αναφορά στο έργο του Δημήτρη Αρμακόλα προσπάθησα να προσδιορίσω το στίγμα της γλυπτικής του και να στοιχειοθετήσω τις παραμέτρους των εμπνεύσεών του. Η επι μέρους ανάλυση των έργων του θα απαιτούσε χρόνο πολύ και ίσως η παρεμβολή της ερμηνείας να εμπόδιζε την άμεση επικοινωνία με το ίδιο το έργο. Και είμαστε ευγνώμονες στον καλλιτέχνη που μας δίνει την ευκαιρία να χαρούμε τα έργα του που εκθέτονται αυτή τη χρονιά στον χώρο του αιθρίου. Ο γλύπτης Δημήτρης Αρμακόλας είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο για τη σύγχρονη ελληνική εικαστική πραγματικότητα και πρέπει να θεωρηθεί ως ένας απο τους σπουδαιότερους σύγχρονους ευρωπαίους δημιουργούς με προσωπικό ύφος και δυναμισμό. Η ελληνικότητα που αποπνέουν τα έργα του φέρει τη σφραγίδα μιας αντίληψης του κλασικού με οικουμενική προοπτική.

Νίκος Μοσχονάς

Ιστορικός και κριτικός τέχνης

↑

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

Πληροφορίες και στοιχεία για το έργο του Αρμακόλα υπάρχουν και στα παρά κάτω δημοσιεύματα:

Τα Νέα 24.12.57-30.1.62- 18.12.62- 12.3.65-25.5.63-8.2.66-3.2.70-29.10.71 -6.11.73-17.12.75- 12.1.82 • Βήμα 15.11.68 •    31.1.70 - 3.2.70 • Ελευθερία 19.12.57 • Ελευθεροτυπία 16.12.81 - 7.9.82 • Εμπρός 13.1.62 • Liberation 11.1.62 • Ταχυδρόμος 29.12.62 • Επιθεώρηση Τέχνης αρ.τεύχος 97 - 98 1963 • Μεσημβρινή 13.8.66 - 16.10.84 • Δημοκράτης Ιανουάριος 1963 • Ζυγός Μάρτιος 1965 • UNESCO Catalogue 1974 • Αρχιτεκτονική τεύχ. 59 1966 - τεύχ. 79 1970 - τεύχ. 89 1971 • Έθνος 13.8.66 - 30.1.70 - 6.9.82 • Αθηναϊκή 10.9.74 - 12.12.75 • Βasaar 9.9.69 • La Prealpina 17.3.69 • Dalla Rivista 7.7.76 • La Spinta 20.5.76 • Σημερινά 30.1.70 - 30.2.70 - 29.6.70 - 12.6.73 - 5.11.73 • Περ. Βιομηχανική Επιθεώρηση Φεβρουάριος 1970• Απογευματινή 11.5.70 - 18.4.70 - 18.4.73 - 30.10.71 - 20.12.75 - 6.10.84 - 13.10.84 • Οικονομικός Ταχυδρόμος 5.3.70 • Βραδυνή 16.2.70 - 9.11.73 - 3.11.71 - 19.3.76 - 1.10.84 • Ημερήσια 22.2.70 - 23.9.83 • Περ. Γυναίκα 27.2.70 • Περ. Κόσμος της Ελληνίδας Μάρτιος 1970 • Ακρόπολις 5.3.70 - 13.10.84 • Ελεύθερος Κόσμος 26.6.70 • Μακεδονία 27.10.71 - 19.3.76 - 21.3.76 - 12.3.78 • Ελληνικός Βορράς 16.3.76 - 18.3.76 - 20.3.76 - 23.3.76 - 25.5.76 - 19.3.78 • Θεσσαλονίκη 20.1.75- 13.3.76- 17.3.76- 19.3.76- 16.3.76-22.3.76- 10.4.76 • Διαμαρτυρία 16.6.75 • Καθημερινή 14.1.76 • Ριζοσπάστης 21.6.79 • Περ. Κηφισός Απρίλιος 1983 - Οκτώβριος 1983 - Οκτώβριος 1984 • Εξπρές 21.2.70 - 25.9.83 • 97  Στόχος 11.10.84 • Κορφές Μάρτιος 1985 • Η Εβδόμη 4.10.86 • Καβάλα 3.10.86 • Ιδέες Ιανουάριος - Φεβρουάριος 84.

↑

ΜΟΥΣΕΙΟ

Σμολένσκη 23, Αθήνα 11473
τηλ. 210 38 44 275
fax 210 38 44 068
e-mail : d.armakolas (at) yahoo.gr